منبع‌شناسی حقوق بین‌الملل بشردوستانه؛ یافته‌های جدید درباره حقوق بین‌الملل بشردوستانه
طبقه‌بندی بر اساس موضوع در کتابخانه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ[1]
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، از راه تشویق و ترغیب و تقویت حقوق بین‌الملل بشردوستانه و اصول بشردوستانه جهانی، تلاش می‌کند تا از درد و رنج وارده بر انسان‌ها در زمان جنگ و مخاصمه مسلحانه، پیشگیری کند. برای تحقق این مأموریت، کتابخانه کمیته در ژنو، مجموعه‌ی جامعی از اسناد و منابع درباره حقوق بشردوستانه را برای کمک به همکاران خود در انجام کاری که بر عهده دارند، و نیز برای عموم افراد، نگه‌داری می‌کند.
برای این منظور، کتابخانه، مجموعه‌ی گسترده‌ای از اسناد حقوق بشردوستانه که می‌تواند از سوی عموم افراد، مورداستفاده قرار گیرد را در اختیار دارد: اسناد کارهای مقدماتی، گزارش‌ها، مدارک و سوابق و صورت‌جلسه‌های کنفرانس‌های دیپلماتیکی که معاهده‌های اصلی حقوق بین‌الملل بشردوستانه در آنها تصویب شده‌اند؛ سوابق و مدارک نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر که بسیاری از مسائل حقوق بین‌الملل بشردوستانه در آنجا موردبحث و بررسی قرار گرفته‌اند؛ تمامی شماره‌های «مجله بین‌المللی صلیب سرخ»[2] از زمانی که منتشر شده است تا کنون؛ تمامی انتشارات کمیته بین‌المللی صلیب سرخ؛ برخی از اسناد منتشرشده در بازه‌ی زمانی میان تأسیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و پایان جنگ جهانی اول و نموداری از اثر ایده‌های هانری دونان؛ و مجموعه‌ی منحصربه‌فردی از قوانین و رویه‌ی مربوط به اجرای حقوق بین‌الملل بشردوستانه در سطح داخلی کشورها.
کتابخانه، همچنین بسیاری از آثار منتشرشده درباره حقوق بشردوستانه را با اولویت انگلیسی و فرانسه، تهیه می‌کند. هر مقاله‌ی مجله، فصل کتاب، سند و گزارش کاری و غیره، به طور جداگانه، فهرست شده است و این گونه، مجموعه‌ی برخط کتابخانه کمیته به یکی از منابع جامع برای پژوهش در حوزه حقوق بشردوستانه تبدیل شده است. نشانی درگاه کتابخانه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ: https://library.icrc.org
خاستگاه و هدف منبع‌شناسی
نخستین بار، منبع‌شناسی حقوق بشردوستانه به درخواست دفترهای نمایندگی کمیته صلیب سرخ که مسؤول تشویق و ترغیب دانشگاه‌ها برای برگزاری دوره‌های حقوق بین‌الملل بشردوستانه بودند و برای کمک به استادانی تهیه شد که این موضوع را درس می‌دادند. دفترهای نمایندگی کمیته نیاز به ابزاری داشتند که بتوانند در اختیار مخاطبان‌شان قرار دهند تا به آنها در توسعه و روزآمدسازی دانش خود درباره حقوق بشردوستانه کمک کند. برای پاسخگویی به این نیاز، تصمیم گرفته شد تا اسناد مربوطه، طبقه‌بندی شوند تا: 1. خوانندگان بتوانند جای دقیق چیزی را که نیاز دارند پیدا کنند، 2. به آسانی به اسناد موردنیاز، دست پیدا کنند، و 3. چکیده‌‌ی هر منبع را استفاده کنند که اگر خواستند کل سند را مطالعه کنند.
چون خیلی زود مشخص شد که این منبع‌شناسی، برای سایر پژوهشگران، دانشجویان و کنشگران حقوقی که در حوزه حقوق بشردوستانه کار می‌کنند هم بسیار مفید و کاربردی است، کتابخانه تصمیم گرفت که منبع‌شناسی، برای عموم افراد قابل‌دسترس باشد.
به طور خلاصه، منبع‌شناسی می‌تواند برای توسعه و تقویت دانش حقوق بشردوستانه، کمک به دفترهای نمایندگی کمیته صلیب سرخ، جمعیت ملی هلال احمر و صلیب سرخ، مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و غیره، به کار آمده و مفید باشد؛ به ویژه، برای راه‌اندازی بخش حقوق بشردوستانه در کتابخانه‌هایشان و اطلاع دقیق از مسائل موضوعی حقوق بین‌الملل بشردوستانه که از سوی دانشگاهیان پیگیری می‌شود. منبع‌شناسی همچنین می‌تواند برای نویسندگان در فرایند نوشتن مقاله‌ها، کتاب‌ها و رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها، مفید باشد و کنشگران حقوقی که در حوزه حقوق بین‌الملل بشردوستانه کار می‌کنند را به کار آید تا ببینند که در یک حوزه خاص، چه چیزی نوشته شده است.
چگونه از منبع‌شناسی حقوق بین‌الملل بشردوستانه استفاده کنیم؟
بخش یک: مدخل‌های چندگانه برای خوانندگانی که فقط نیاز به مرور موضوع‌های خاص دارند.
بخش نخست که دربردارنده 15 دسته‌بندی حقوق بشردوستانه است با همکاری مشاوران حقوقی و بخش ارتباطات کمیته صلیب سرخ شناسایی و مشخص شده، برای این دسته از خوانندگان تهیه شده است. دسته‌بندی «کشورها/منطقه‌ها» با رویکرد منطقه‌ای افزوده شده است. این گونه، خوانندگان می‌توانند منابع موردعلاقه خود را به راحتی شناسایی کنند و مجبور نیستند که تمام این منبع‌شناسی را به دنبال منبع موردنظر خود بگردند. برای دیدن چکیده هر منبع، باید به بخش دوم رفت.
بخش دو: تمامی مدخل‌ها همراه با چکیده آنها برای خوانندگانی که نیاز به همه موارد دارند.
به جای رفتن به بخش نخست و مواجه شدن با منابع تکراری، خوانندگان می‌توانند آن را رها کنند و به بخش دوم بروند که تمام اسناد به صورت الفبایی (با عنوان)، به همراه چکیده، فهرست شده‌اند. چکیده‌ها یا توسط نویسنده یا ناشر تهیه شده‌اند، و یا توسط مسؤول کتابخانه کمیته صلیب سرخ برای همین منبع‌شناسی. به عنوان یکی از نتایج همکاری با دانشگاه تورنتو، برخی از چکیده‌ها توسط دانشجویانی که در برنامه حقوق بین‌الملل بشر،[3] تهیه شده‌اند.
دسترسی به سند
در هر مورد که مقاله‌ی موردنظر به صورت الکترونیکی و به طور کامل در دسترس باشد، خواننده، با کلیک بر روی نشانی داده‌شده، می‌تواند به طور مستقیم، به آن منبع، دسترسی پیدا کند. برخی از نشانی‌ها، فقط برای کسانی که اشتراک دارند، قابل‌دسترس است و برخی هم فقط محدود به کارکنان کمیته صلیب سرخ است. تمامی اسناد در کتابخانه، برای امانت گرفتن، در دسترس‌اند. در صورتی که کتابخانه محل شما نمی‌تواند برخی از اسناد را برای شما فراهم کند، می‌توانید درخواست کپی یا اسکن خود (به یک اندازه معقول) را به این رایانامه، بفرستید: library@icrc.org
گاه‌شماری
این منبع‌شناسی، بر پایه‌ی یافته‌های کتابخانه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در طول چهار ماه گذشته، تهیه شده است. کتابخانه مقاله‌های و کتاب‌های مرتبط را به محض این که در دسترس عموم قرار می‌گیرند، تهیه می‌کند. با این حال، تاریخ انتشار ممکن است با بازه‌زمانی پوشش داده شده توسط این منبع‌شناسی به خاطر تأخیر در انتشار، همخوانی نداشته باشد.
درون‌مایه‌ها
این منبع‌شناسی، نوشته‌های انگلیسی و فرانسه (مانند مقاله‌ها، تک‌نگاری‌ها، فصل‌های کتاب، گزارش‌ها و اسناد و گزارش‌های کاری) درباره موضوع‌های مختلف حقوق بین‌الملل بشردوستانه را فهرست می‌کند.
منابع
کتابخانه کمیته صلیب سرخ طیف گسترده‌ای از منابع، شامل تمامی 120 مجله‌ای که کتابخانه کمیته اشتراک آنها را دارد، پایگاه داده‌های منبع‌شناسی، پایگاه داده‌های حقوقی، کاتالوگ‌های ناشران حقوقی، مراکز پژوهشی حقوقی و سازمان‌های غیردولتی، بررسی می‌کند. کتابخانه همچنین پیشنهادهایی را از مشاوران حقوقی کمیته صلیب سرخ، دریافت می‌کند.
برای دریافت این منبع‌شناسی (2021)، اینجا را کلیک کنید.
برای دریافت منبع‌شناسی سال‌های پیش، و درخواست اشتراک برای دریافت آنها در آینده، به نشانی زیر، بروید:
https://www.icrc.org/en/document/international-humanitarian-law-bibliography
